Artist Statement

>

Elk mens wordt volgens mij geboren als een individu dat alle kansen en vrijheid van de wereld zou moeten krijgen om zich te ontplooien en zijn leven vorm te geven, maar vaak blijkt dit niet zo te zijn. Ik heb mij altijd afgevraagd waarom mensen obstakels in hun leven tegenkomen, waartegen ze moeten strijden, soms zo heftig dat hun leven ervan afhangt. Het antwoord is een lang verhaal, maar om het kort samen te vatten: het is karma.
Ik geloof dat iedereen op de een of andere wijze zich een weg moet banen in de wereld, waarbij talloze barricades uitdagingen vormen die hij moeten overwinnen. Of die barricades nu zelf geschapen zijn, zoals het lijkt bij angsten en remmende overtuigingen, of van buitenaf komen, wat je eerder gelooft als het om sociale onrechtvaardigheid gaat, feit is dat velen hiermee een worsteling moeten aangaan. En met die worsteling schept ieder mens zijn unieke leven. Hoe elk individu zijn leven vormgeeft en uitdrukking geeft aan zijn bestaan, is voor mij een bron van blijvende fascinatie. Ik geloof dat de obstakels, die de mens tegenkomt uiteindelijk leiden naar een beter begrip van zichzelf, en van de zin van zijn bestaan. Elke ziel zoekt naar de ontdekking en expressie van zijn eigen essentie, denk ik.
In al mijn fotografische projecten blijkt dat ik steeds heb gezocht naar individuen bij wie de zoektocht naar de eigenheid van hun eigen bestaan duidelijk naar buiten komt. Voor mij wordt dat vaak zichtbaar bij een afgebakende sociale groep, wanneer bijvoorbeeld zo’n groep een collectieve onrechtvaardigheid ondergaat. Mensen die tot zo’n groep behoren, zoals vluchtelingen, straatkinderen, bewoners van krottenwijken in grote steden, immigranten of tegendraadse individuen zijn vaak het slachtoffer van onbegrip, angst, arrogantie of onverschilligheid van anderen die hun macht over andere groepen misbruiken. Hoezeer mij de machtsongelijkheid ook raakt, daarnaar ben ik niet op zoek.

Het individu is voor mij enerzijds de vertegenwoordiger van maatschappelijke verhoudingen en tevens een archetypisch voorbeeld voor de strijd die de mens levert met zijn karma.

In mijn fotografische projecten wil ik vooral het individu naar voren halen dat vanuit zijn positie zich een eigen, unieke weg baant door het leven. Dat is wat ik bedoel met het begrip karma: het is enerzijds de hachelijke situatie waarin een mens terecht kan komen en tegelijkertijd is het de mogelijkheid die als een uitdaging te zien en er verandering in aan te brengen. Ik wil het individu laten zien als exemplarisch voor de groep waartoe hij historisch of sociaal behoort. Voorbeelden van die groepen zijn migranten of etnische minderheden. De maatschappelijke groepen, die ik voor mijn fotoprojecten uitzoek, bewegen zich vaak in een historisch spanningsveld. Ik fotografeer ze het liefst in tijden van verandering.
Binnen de context van de sociale werkelijkheid stel ik het individu centraal, omdat ik me interesseer voor de psychologie van de mens die de hoofdrol heeft in zijn eigen drama. Het individu is voor mij enerzijds de vertegenwoordiger van maatschappelijke verhoudingen en tevens een archetypisch voorbeeld voor de strijd die de mens levert met zijn karma. Ik fotografeer mensen die op een bepaalde manier moeten strijden om hun sociale, maatschappelijke positie, maar in wezen gaat het altijd om de plek die het individu zichzelf geeft en waardigheid die hij daarmee afdwingt, en dat heeft vooral te maken met het begrip identiteit.
Ieder mens schept zijn eigen identiteit, onontbeerlijk om zichzelf binnen zijn eigen omgeving te laten zien wie hij is en de kracht als vormgever van zijn eigen karma te ervaren. De schepping van een onvervreemdbare eigen identiteit heeft niet alleen te maken met hoe iemand zichzelf ziet maar ook met hoe de omgeving hem ziet. De mensen die ik fotografeer moeten door de kracht van hun identiteit respect afdwingen bij hun maatschappelijke omgeving. De immigrant is hiervan een archetype: hij moet zijn plek in een nieuw land opeisen.
In mijn documentaire portretten zoek ik de authentieke identiteit die het individu schept en waarmee hij zijn bestaansrecht opeist. Iedereen is daar mee bezig, maar het wordt voor mij als fotograaf pas interessant als er bijzondere omstandigheden zijn die weerstand geven. Juist door die weerstand - je kunt dat karma noemen, slechte omstandigheden of obstakels - ontstaat er een spanningsveld waarin het individu wordt uitgedaagd om zijn identiteit krachtig neer te zetten.
De portretfotografie is voor mij de uitgelezen vorm om in het leven van mensen te duiken. Wanneer je een portret maakt van iemand moet je onherroepelijk contact met hem of haar maken. Je moet je concreet interesseren in die persoon om de essentie van zijn situatie in het portret zichtbaar te maken. In mijn portretten zoek ik naar de uitdrukking van zowel de kwetsbaarheid als de kracht van het individu. De kwetsbaarheid staat voor de situatie waarin deze persoon verzeild is geraakt en de kracht toont hoe hij de uitdaging aangaat om zijn eigen leven vorm te geven. Wat ik bewonder in de mensen die ik fotografeer is hun veerkracht, hun geloof in zichzelf en hun expressie van menselijke waardigheid. De mensen die ik heb geportretteerd hebben mij altijd veel geleerd, alsof ik met hun zoektocht de wetten van het karma, waaraan ook mijn eigen leven onderhevig is, geïllustreerd zie worden. Zij geven expressie van hun authentieke eigenheid van waaruit ze leven. En uiteindelijk gaat hun verhaal over ons allemaal.

Ton Hendriks, Amsterdam, 2014

compositie en licht:
Ik fotografeer mensen vaak in hun natuurlijke omgeving, omdat die een deel van het verhaal vertelt. Daarbij zoek ik naar tekens, zoals kleding en attributen, die de situatie van die persoon kunnen overbrengen. De laatste tijd gebruik ik ook de studiosetting als achtergrond van mijn portretten, omdat in sommige gevallen de omgeving afleidt van de expressie en niets toevoegt aan het verhaal. De blik van de geportretteerde vertelt het verhaal van de emotie, reden waarom ik zoek naar een blik die naar binnen gekeerd is, sober en ingetogen. Als ik een vertrouwensband kan scheppen gaat de geportretteerde open, zodat hij zijn kwetsbaarheid en kracht kan tonen. In de pose zoek ik een combinatie van kwetsbaarheid, sensitiviteit, trots en eigenwaarde. Door een strakke, enigszins klassieke, compositie te hanteren kan ik de nadruk leggen op de emotie van de blik zonder dat afleidende elementen een rol gaan spelen. De compositie moet naar het wezenlijke onderdeel van de foto leiden: de persoon en zijn uitstraling. Mijn lichttechniek moet zorgen dat de persoon afgebakend wordt tegen de achtergrond, dat als een decor gaat functioneren, zoals in het theater.