The Family of Man

>

Er zijn niet veel fototentoonstellingen die op de Memory of the World lijst van Unesco staan, maar The Family of Man staat erop en dat is een indicatie hoe belangrijk deze uniek en historische tentoonstelling is. In 1955 bedacht Edward Steichen, toenmalig conservator van the Museum of Modern Art

De beroemde slogan waarmee de Family of Man werd gepropageerd was: De mens aan de mensheid uitleggen. Maar dat was het niet alleen. Het was een manifest voor de vrede na de 2e wereldoorlog. De tentoonstelling trok wereldwijd meer dan tien miljoen bezoekers. Er werd werk gekozen van 273 fotografen waaronder Robert Capa, Henri Cartier-Bresson, Dorothea Lange, Robert Doisneau, August Sander en Ansel Adams, en ook onze Nederlanse held Ed van der Elsken.

Dat het gedachtegoed van de Family of Man nog steeds springlevend is bewijst de internationale conferentie die afgelopen juni in het kasteel werd gehouden. Met de de achtergrond de oplopende spanning tussen Rusland en het Westen wilde de conferentie onderzoeken welke rol een artistiek antwoord hierop zou kunnenzijn.

Roland Barthes in 1957 schreef over de Family of Man in zijn boek Mythologies. Hij schreef dat de tentoonstelling een mythe van de menselijke, wereldwijde gemeenschap in stand hield door enerzijds alle verscheidenheid in het leven op aarde aan te duiden en er vervolgens op een magische wijze een eenheid in de leggen. “De mens wordt geboren, werkt, lacht, en sterft overal op dezelfde manier, en als er zich hierbij een etnische bijzonderheid voordoet, dan pro beet men toch een onderliggende natuur te ontdekken.”
De crux lag er bij Barthes in dat het natuurlijke, en dus onveranderlijke altijd onder het historische en veranderlijke aspect werd geplaatst. En dat is nu precies waardoor de tentoonstelling volgens hem nietszeggend werd. Want als je het historische uit de belangrijke gebeurtenissen van het leven weghaalt, wordt het zo universeel dat het slechts een tautologie wordt.
Fred Turner legt in zijn essay uit dat de Family of Man vaker onder vuur heeft gelegen en dat het zelfs werd gezien als een vorm van Amerikaans beeld imperialisme, maar hij verdedigt de tentoonstelling door uit te leggen dat Steichen een antwoord wilde formuleren op de totalitaire staten die de informatie van boven af dirigeerden. De zeer heterogene Family of Man, ontstaan door een netwerk van vele fotografen met alle een verschillende visie was uitermate democratisch. De tentoonstelling wilde in het tijdperk van de koude oorlog een tolerante visie op de maatschappij geven. Turner: “De Family of Man wilde een nieuwe diverse en meer tolerante visie van de Verenigde Sten en van de wereld laten zien op een manier waarop de intellectuele en emotionele onafhankelijkheid van de kijker werd gestimuleerd.”

In 1994 werd de complete tentoonstelling overgebracht naar Clervaux in Luxemburg, waar het tot op heden permanent verblijft. Ik was er voor het eerst in 1995, net een jaar nadat het voor het eerst open ging. In de loop der jaren had het museum een dermate grote slijtage geconstateerd aan de foto’s dat werd besloten tot een grondige renovatie. Van 2010 tot 2013 werd de tentoonstelling gedemonteerd, compleet gerestaureerd en weer opnieuw opgehangen. En het resultaat is bijzonder, mede omdat men niet gekozen heeft om de foto’s op nieuw, via de inktjet techniek af te drukken, maar de beschouwen als unicaten die gekoesterd moeten worden.

Meer informatie
Officiële website: http://www.steichencollections.lu/en/the-family-of-man
Discussie:
http://japanfocus.org/-john-o_brian/2816/article.html
http://fredturner.stanford.edu/wp-content/uploads/Turner-Family-of-Man-PC-24.11.pdf
conferentie: http://www.steichencollections.lu/_dbfiles/lacentrale_files/100/195/FOM%20Symposium%2019-20.06_Program.pdf