Fotofestival Naarden

>

Een van de oudste en meest genoeglijkste fotofestivals van Nederland, Fotofestival Naarden, is weer van start gegaan, traditiegetrouw om de twee jaar in mei. Onder het generieke thema ‘Water, Water!’ wordt in het oude en prettig te vertoeven vestingstadje een keur aan tentoonstellingen getoond, die allemaal min of meer met water verbonden kunnen worden. De Grote Kerk als hoofdlocatie toont altijd de high-lights van het festival en dit jaar is dat volgens mij Kadir van Lohuizen met zijn uitstekende project Rising Sea Levels. Met dit project laat Van Lohuizen zien wat de grote gevaren zijn van de stijging van de zeespiegel voor talloze bewoners, niet alleen in Bangladesh maar ook in Miami, Amerika. Een project dat er toe doet, ons informeert en ook nog esthetisch waardevol is. Ook van Jimmy Nelson hangen er een paar grote werken. Zijn fotografie wordt door antropologisch orthodoxe critici verguisd, maar ik blijf het fascinerend werk vinden, vanwege de grote vertelkracht van de beelden. Echter de draad naar het thema Water wordt hiermee wel wat dunner. Nelson heeft overal op aarde inheemse volkeren gefotografeerd en sommige volkeren wonen toevallig dichtbij het water. Dat moet dan de link zijn. Maar er hangt ook een grote opname uit Tibet, niet meteen een locatie aan de oceaan. Dan zal het wel de sneeuw zijn die de link vormt. Op misschien wel de belangrijkste locatie, rondom het altaar, hangt een keur aan natuuropnamen van de meest bekende Nederlands-Amerikaanse natuurfotograaf Frans Lanting. Ik kom oog in oog te staan met een krokodil en moet concluderen dat het paleontologisch beest natuurlijk in het water leeft, maar van jaguars weet ik dat niet zo precies. Ook kunnen we het werk zien van Tim Tadder, die op een grappige en ingenieuze wijze portretten van mensen maakte met een exploderende waterballon rond hun hoofd. Meer dan grappig kon ik het helaas niet vinden en ik vroeg me af waarom dit commercieel aandoende werk nu zo’n prominente plaats had.
Wat ik echt jammer vind van deze uiterst diverse keuze aan fotografen, waarbij de link met water er soms met de haren bij gesleept lijkt te zijn, is dat het verhaal van het festival zo, laten we zeggen, verwaterd wordt. Uit een gesprek met hoofdcurator Feiko Koster wordt wel duidelijk waarom die brede keuze is ontstaan. Het fotofestival Naarden moet het de laatste jaren doen zonder enige vorm van subsidie en moet het dus volledig van de kaartverkoop hebben. Daarom is gekozen voor een brede opzet voor het grote publiek. Vandaar de publiekslievelingen Jimmy Nelson en Frans Lanting. En dat blijkt in ieder geval wel te werken. Het bezoekersaantal van het festival is stabiel en economisch gezond. Daar mag in deze economische tijden wel gewaardeerd worden.
Toch blijft de vraag of het grote publiek alleen maar in grote getale komt vanwege de populariteit van fotografen, en niet vanwege een interessant thema. Het blijkt wel degelijk mogelijk om een grote groep mensen geïnteresseerd te laten raken in het onderwerp van de dreiging van de zeespiegel. Op Hemelvaartsdag toonde Nieuwsuur het item
‘Onderzoek en kunst in teken van stijgende zeespiegel’ over Naarden met interviews met Van Lohuizen en minister Schultz van Haegen van infrastructuur en milieu. De minister deed ook de opening van het festival en komt aan het woord in de festivalkrant en hiermee blijkt dat Naarden zo’n belangrijk topic wel op de agenda weet te zetten.
Verassend was dan ook de ontdekking in het Vestingsmuseum van een bijzonder project dat wat mij betreft een plaats in de Grote kerk had verdiend. Dit is het project Drowning World van in Londen wonende Zuid-Afrikaanse fotograaf Gideon Mendel. Het is een serie confronterende portretten van bewoners die voor hun ondergelopen huizen staan. Mendel is al acht jaar bezig met dit project en gaat er nog steeds mee door. Wat het zo sterk maakt is dat je op een krachtige, esthetische wijze steeds oog in oog komt te staan met een persoon die de overstroming aan den lijve ondervindt. De portretten, die buiten op canvas doeken te zien zijn, zijn genomen in onder andere Thailand, Haïti, Pakistan Brazilië en Engeland. De getoonde film vond ik ook bijzonder omdat Mendel gebuikt maakte van de stijl van de bewegende foto: een still waarop mensen strak poseerden en waarbij het water bleef doorstromen.
Er valt nog veel meer te ontdekken op diverse locaties van Naarden. In de lange gang van het Vestingsmuseum hangt een krachtige serie van Ernst Coppejans over een dorp in Bangladesh, dat van schoon drinkwater werd voorzien. Sterke, kleurrijke beelden. In het Bastion Oranje trof ik een interessante serie aan van Wouter Stelwagen, die de rafelranden van de Chinese stad Chongqing, gelegen aan de Yangtze, fotografeerde. Een serie verstilde beelden die de relatie tussen het water en de metropool laten zien.
In de donkere gangen van de Bastion Oranje is ook het poëtische werk (en voor de curatoren een ware ontdekking) van Daniëlle Kwaaitaal te bewonderen. Zij maakte in een bak water opnamen van verwelkte bloemen, en verbeeldt hiermee de relatie van gevoelens die wij met water hebben.
Mooi is ook het autonome werk van de pas afgestudeerde Erik Jan Venhuizen. Hij maakte portretten van mensen onder water op een ongecontroleerd moment waarop ze naar lucht snakken. En vervreemdend is het surrealistische werk van kunstenares Dindi, waarbij water een symbolische rol heeft. Op de Stadhuiszolder hangt het werk van Erik Hijweege, die met de natte collodium techniek opnamen van watervallen maakte.
Naarden heeft bewust gekozen voor een palet uit documentair en autonoom werk, omdat het een fotofestival in de breedte wil zijn, en zich niet wil vergelijken met het overwegend documentaire karakter van Noorderlicht. De organisatoren noemen dit overkoepelend ‘verhalende fotografie’. Naarden probeert hiermee de virtuele (of toch reëele?) kloof tussen de twee vormen van fotografie te dichten, en de volledige breedte van het verhaal van water te vertellen. De breedte van de opzet geeft een grote rijkdom aan beelden, maar verliest soms ook aan thematische scherpte. Het blijft de opgave aan de bezoeker om te kijken of hij zich bij het Fotofestival Naarden een verfrissend en genuanceerd beeld kan scheppen van Nederlands diepgewortelde DNA.

Fotofestival Naarden 2015 van 14 mei t/m 21 juni
www.fotofestivalnaarden.nl