Nicola lo Calzo

>

Sinds enige tijd is het Tropenmuseum begonnen met het exposeren en aankopen van fotografie. In juni was er een expositie van de Italiaanse fotograaf Nicola Lo Calzo. Onder de titel Geuzen van de Cariben bracht hij een serie foto’s over het verleden van de slavernij. De serie is een onderdeel van een groot epos over het slavernijverleden onder de naam Cham waaraan Lo Calzo werkt.

Lo Calzo legt vanuit zijn woning in Parijs uit hoe zijn project is opgebouwd: “Het project Cham omvat meerdere hoofdstukken die ik respectievelijk in Afrika de Cariben en Amerika opneem. Het hoofdstuk Chamba speelt zich af in een aantal Afrikaanse landen waaronder Ghana en Togo en Benin. Daar is er nog de meeste schaamte over het verleden omdat een deel van de bevolking zelf aan de slavenhandel heeft meegedaan. Het is er nog steeds een groot taboe. Er zijn wel veel materiële getuigen van de slavernijgeschiedenis zoals de forten van waaruit de slaven zijn verhandeld en verscheept. Ik probeer de geschiedenis te onderzoeken aan de hand van verschillende vormen van getuigenissen. Zo fotografeerde ik Clement Olivier de Montaguere in Benin. Hij behoorde tot een familie die afstamt van de Fransen en in de 18e eeuw heersers waren van het fort in Ouidah. Door zijn afstamming wordt hij meer gerespecteerd.”

Uit de beschrijvingen die Lo Calzo bij elke foto geeft blijkt dat hij voor elke reis een uitgebreide studie van de geschiedenis maakt. “Elke foto herbergt een deel van de geschiedenis die ik visueel wil maken. Het is een antropologische zoektocht. Ik doe ook ter plekke veel onderzoek en laat me informeren door lokale historici en mensen die kennis hebben van riten en oude gebruiken. Soms zie je duidelijk materiële overblijfselen maar vaak is de geschiedenis alleen terug te vinden in rituelen zoals in de voodoo.”

De andere hoofdstukken uit het project heten Ayiti en Mas, respectievelijk opgenomen in Haïti en Guadeloupe. Haïti is de eerst ‘zwarte’ staat die na de afschaffing werd opgericht. Lo Calzo legt uit waarom hij voor dit land heeft gekozen: “In Haïti zijn er veel rituelen en gebruiken, zoals bijvoorbeeld het carnaval, die vol symbolieken zitten, die refereren aan het slavernijverleden. Voor de bevolking is het een uitgelezen moment om haar gevoelens over het verleden uit te drukken. Je hebt veel marrons. Dit zijn gevluchte slaven die geïsoleerd in de bossen hebben geleefd tot aan de afschaffing van de slavernij. Zij worden nu als helden gezien. Een ander aspect waarin het verleden tot uitdrukking word gebracht is de voodoo, een voortbrengsel van Haïti. Voodoo is van oorsprong een inheemse religie, voortgekomen uit diverse Afrikaanse religies. Maar voodoo was ook een expressie van de gevoelens van de slaven. Het was een manier om aan de slavenhandelaren weerstand te bieden. Een van de foto’s die hierna verwijst is Blondine. Zij is een lid van de gemeenschap van de Voodoo tempel Badjo in Gonaives.”

De foto’s van Nicola Lo Calzo hebben een duidelijk documentair karakter maar zijn tegelijkertijd van een grote artistieke schoonheid. Hoe ziet hij de verhouding tussen documentair en kunst? “Voor mij is mijn werk een vrije interpretatie van de werkelijkheid. Het doel van mijn werk is om mensen te informeren over het thema dat ik laat zien. Maar in elke foto zit natuurlijk een subjectief element Ik stop er ook mijn eigen gevoel in. Vooral bij de portretten laat ik de mensen natuurlijk poseren om een mooie compositie te krijgen. Toch is ook in de pose het moment van de werkelijkheid van belang. De mensen die ik fotografeer waren daar op dat moment.”

De opnamen van de eerste hoofdstukken zijn vierkant en opgenomen op film, maar in de serie over Amerika, genaamd Casta is Lo Calzo overgegaan op digitaal. “Ik werkte eerst op een Bronica 6x6 maar heb daarna een Nikon D800 gekocht. Op de volgende reizen werken ga ik werken met een Leica S, via een afspraak met Leica. De lenzen zijn ongelofelijk mooi en de camera geeft bestanden met pasteltinten die dichtbij de analoge opnamen komen.”

Het centrale thema van al het werk van Nicola Lo Calzo cirkelt om de begrippen minderheid en identiteit. Dit heeft te maken met de eigen invalshoek van de Italiaanse fotograaf. “Omdat ik homoseksueel ben, weet ik uit eigen ervaring hoe het is om te behoren tot een minderheid, waar mensen op neer kijken. Ik heb me daarom ook beziggehouden met mijn de vorming van mijn eigen identiteit. Hierdoor ben ik gevoelig geworden voor andere mensen die met een vergelijkbaar issue worstelen. De minderheid moet weerstand bieden tegen een systeem van de maatschappij die wordt bepaald door een meerderheid. Zo’n minderheid kan een bijvoorbeeld de Bosjesmannen in Zuid-Afrika zijn waarover ik een serie heb gemaakt. Of de Afrikaanse dwergen die ik in mijn serie Morgante heb gefotografeerd of de albino’s die ik in mijn serie The Promising Baby gefotografeerd heb. De overlevingsstrategie van deze groepen is een voorbeeld voor mij. Ik wil via mijn beelden onderzoeken hoe deze mensen leven in een dominant systeem. Ik identificeer met die minderheid, want het gevecht dat we voeren is hetzelfde.
Minderheden ontlenen hun identiteit deels aan hun eigen zelfbeeld maar zij krijgen van de meerderheid om hun heen een beeld opgelegd. Dat beeld schept de meerderheid vanuit het concept van de onbekende en niet begrepen Ander. De slavernij wordt in de westerse maatschappij weggemoffeld. Men wil er niet over praten. En mijn ambitie is om erover te praten met beelden. Slavernij is weliswaar verleden tijd maar het raakt ook aan een hedendaagse thema van overheersing. In Parijs heb ik veel vrienden die uit Afrikaanse landen komen en ik discussieer veel met hen over dit thema. Wij praten veel over thema’s als uitsluiting en integratie in relatie tot huidskleur.”

Lo Calzo zal nog enkele jaren bezig zijn met het thema en wil dan een groot boek uitgeven. Voorlopig worden zijn foto’s in delen gepubliceerd in verschillende bladen zoals Geo, Le Monde en The New Yorker en verkoopt hij zijn werk aan galeries en musea.

http://www.nicolalocalzo.com/site