Michel Szulc Krzyzanowksi

Henny

>

Henny, Het zit best wel tegen, is het zesde en laatste boek dat Michel Szulc Krzyzanowksi (62) over Henny heeft gemaakt. De hele reeks boeken bestrijken een periode uit het leven van Henny van 1983 tot 2012. Het is niet alleen een eerlijk en ongepolijst inkijkje in het leven van een arbeidersvrouw, die veel voor haar kiezer heeft gekregen, maar ook een document van de economisch en sociale ontwikkelingen van deze tijd.

Hoe is het project vanaf het eerste boek, tot stand gekomen?
Een vormingscentrum in Brabant wilde een boek uitbrengen over werkende jongeren. Ze vroegen mij een voorstel te doen en ik stelde voor om één persoon te volgen. Ik mocht uit een kaartenbak met namen en foto’s een tiental jongeren halen. Wij lieten die jongeren in de directeurskamer van het centrum komen en toen ik Henny zag begreep ik meteen dat zij het moest worden. Ze had een soort aura om zich heen, een sterke uitstraling. Zo ben ik met haar begonnen.

Wat wilde je met het boek laten zien?
Ik wilde de persoon achter de werkende jongeren laten zien. Pas als je een identificatiepunt hebt kun je een klik krijgen met het publiek. We hebben een boek gemaakt, en na vijf jaar wilde het vormingscentrum voor hun tienjarig jubileum weer iets doen en we besloten we om het project voort te zetten in een tweede boek. Ik had nog steeds contact met Henny gehouden. We waren vrienden gebleven.

Kun je ook zeggen dat je met Henny een kritiek geeft op de hedendaagse maatschappij. Over hoe de verdeling is tussen armoede en rijkdom, zeker in de huidige crisis?
Ik de feiten zoveel mogelijk weer te geven vanuit een neutraal standpunt. Maar de feiten spreken voor zich. Het leven ziet er voor Henny nu veel zwaarder uit dan decennia geleden. De wereld om haar heen is veel harder geworden. De maatschappij is machteloos geworden om dit soort gezinnen te ondersteunen. Vroeger kon ze met wat ze verdiende beter leven dan nu. Dat is mede gekomen door de invoering van de euro. Ze had als jongere drie banen, in de fabriek, als schoonmaakster, en ze bracht kranten rond. Nu heeft ze nog steeds drie banen nodig om te kunnen overleven. Ze heeft nog steeds een krantenwijk naast haar twee andere banen.

Een fotograaf heeft op de een of andere manier een identificatie met zijn onderwerp. Hoe ligt dat bij jou?
Het is niet zo dat er een directe identificatie is. Het leven van Henny is totaal anders dan dat van mij. Het gaat veel meer om respect. Zij heeft een praktische wijsheid waar ik veel van kan leren. Door haar leven heb ik mijn eigen leven beter leren kennen. Door de referentie aan andere mensen kun je beter je eigen positie bepalen.

Je kunt ook zeggen dat je als fotograaf jezelf herschept met je werk.
Mijn Poolse vader had een oorlogstrauma. Hij had overal gevochten en had het niet verwerkt. Ik heb mijn jeugd niet in een warm gezin door gebracht. Dat heeft ertoe geleid dat ik als jongere veel problemen heb gekend. Ik had een gemis aan familiaire context. Op een bepaald moment heb ik besloten dat ik er alleen maar uitkwam als ik me positief opstelde. Toen ik ging fotografen heb ik als het ware mijn eigen identiteit geconstrueerd. De creativiteit was een noodzaak om mijn leven te herscheppen. Bijzonder is wel dat mijn afwezige vader mij als kind een fototoestel gaf, alsof hij wist dat ik dit nodig ging hebben. Maar voor mij is het scheppen van mijn eigen identiteit maar het halve verhaal. Ik voel me ook schatplichtig aan mijn vader. Hij heeft overal in Europa gevochten om andere mensen te bevrijden. Mijn fotografie voelt daarom ook alleen maar zinvol als het in het teken staat van de maatschappij om me heen.

Ik begrijp dat je binnenkort weer gaat wonen in een nieuw gekochte camper. Wat brengt je het leven in de natuur dat je niet hebt hier in Amsterdam? Heb je genoeg van de wereld van de fotografie?
Het is geen afwending van de wereld van de fotografie. Innerlijke harmonie wordt deels bepaald door externe factoren. Om dicht bij jezelf te komen heb je de natuur nodig. Ik ben een spiritueel mens. Ik heb ruimte nodig om dat te voeden.

Ga je met de camper weer projecten doen als de Sequenties en Vista?
Ik heb wel plannen om nieuwe projecten te beginnen, maar dan ook vanuit een nieuwe opzet. De hele wereld van een fotoboek maken en een expositie is wat mij betreft achterhaald. Het wordt marginaal en economisch niet meer haalbaar. Dat iedereen dat nu wil is gewoon een kwestie van gebrek aan fantasie. Bijna alle subsidies zijn opgedroogd en het crowdfunden heeft ook zijn hoogtepunt gehad. Ik probeer nieuwe methoden te vinden.

Je hebt een oproep gedaan om een vervolg te geven aan het project Henny. Je zocht fotografen die de kinderen van Henny gaan volgen. Is dat gelukt?
Ja er zijn uit de oproep twee fotografen gerold die de jongste twee kinderen van Henny gaan fotografen, An-Sofie Kesteleyn en Linsey Kuijpers. Ik ga eerst uitvoering met hen praten en hen voorstelen aan het gezin van Henny. Ze moeten de eerste tijd alleen maar bezig zijn met contact leggen en vertrouwen winnen. Het wordt daarmee een groot project waarin je niet alleen het gezin ziet, maar ook de veranderende economie, mode en sociologie.

Is jouw andere project What The World Has Never Seen ook niet bijna klaar? En waarom blijft het zo mysterieus? Niemand mag de foto’s zien en als je een boek koopt moet je het ontsluiten met een sleutel.
In april verwacht ik dat het boek klaar zal zijn. Ik ben nu bezig met mensen in Amsterdam. Dat mensen het niet snappen vind ik niet erg. Als ze het al zouden snappen is er geen ruimte om met iets nieuws te komen. Ik werk vanuit een concept, niet vanuit plaatjes. In het hele concept spelen de foto’s een rol om het verhaal te vertellen. Het concept gaat over intimiteit en privacy. Door invloed van de social media wordt van alles naar buiten gebracht. Er lijken geen geheim meer te zijn. Daar gaat het project over. In het boek komen verhalen van mensen die ze nog nooit eerder verteld hebben. De mensen die het boek kopen mogen zelf beslissen aan wie ze de inhoud laten zien, maar het zal nooit online komen.